Şemsettin Sami - Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat Roman Özeti

Şemseddin Sami'nin roman alanındaki tek eseri olan eser, Türk edebiyatının ilk romanı olarak kabul edilir. Dili, hayata bakış açısı ve vakanın tanzim edilişi bakımından Avrupai anlamda romanla ortak noktaları bulunan eser, tesadüflerin çokluğu ve sık kullanılan motiflerle halk hikayesini de hatırlatmaktadır. 1872 yılı sonralarında, cüz cüz yayınlanmaya başlamış ve üç cüzde tamamlanmıştır. Romanın dili o zamanki kullanılan dile göre sade olup, yazar eserin genelinde süslü anlatımdan kaçınmıştır. Ayrıca eserde yer yer konuşma diline de yer verilmiştir. ( Arap dadının ifadelerinin kendi şivesiyle yazıya aktarılması gibi.) Romanda, görmeden evlenme geleneği gibi önemli bir toplumsal sorun ele alınmıştır.Şemseddin Sami, eserde bu sorundan bahsedip toplumsal bir ders vermek istemiştir.

Romanın Konusu

Taaşşuk - ı Talat ve Fıtnat romanının konusu, Talat Bey ile Fıtnat Hanım’ın sonu hüsranla biten aşklarının acıklı hikâyesidir.

Romanın Yardımcı Düşünceleri

1. Kız çocuklarının okutulmaması.
2. Osmanlının son dönemlerinde devlet dairelerinde çalışan memurların kafalarına göre izne  çıkmaları.
3. Dönemdeki iç güveysi korkusunun annelerde hakim halinde olması.
4. Küçük yaştaki kızların kaçırılarak köle olarak satılması.
5. İnsanların hasta olduklarında devayı başka yerde aramaya çalışmaları.
6. Kızların çok küçük yaşta evlendirilmesi.

Romanın Bakış Açısı

Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat romanı, yazar-anlatıcı bakış açısı ile yazılmıştır.

Romanın Özeti

Talat, bir kalemde çalışmaktadır, işe gider gelirken tütün almak için uğradığı Hacı Baba'nın dükkanında onun üvey kızı Fıtnat'ı görür ve ona aşık olur. Fıtnat da kafes aralıklarından gördüğü Talat'a aşık olmuştur. Titiz ve huysuz bir adam olan Hacı Babanın, evlatlığının dışarıya çıkıp kimseyle görüşmesine izin vermediğini öğrenen Talat, tek çareyi Fıtnat'a nakış gösteren Şerife Kadınla tanışmakta bulur. Bunun için de kız kılığına girerek ve Ragıbe adını alarak Şerife Kadının evine nakış öğrenmeye gider. Şerife Kadın, Fıtnat'la Ragıbe'yi tanıştırır. Talat, Fıtnat'ın da kendisine aşık olduğunu anlayınca, ona kendisini Talat'ın kız kardeşi olarak tanıtır. Talat her gün kıyafet değiştirerek Fıtnat'ın evine gitmektedir. Şerife Kadın, Üsküdar'da Toptaşı'nda bir konak sahibi zengin ve dul bir adam olan Ali Bey'le Fıtnat'ı evlendirmeyi düşünür. Fıtnat ise bu haberi duyunca çılgına döner. Ragıbe'ye bu haberi verdiği gün gerçek ortaya çıkar: Ragibe, Talat'ın kendisidir. İki genç şayet evlenemeyecek olurlarsa intihar etmeye karar verirler. Fıtnat'a evdekiler bir hile yapar ve onu Ali Beyle nikahlarlar. Yazlığa gidiyoruz diyerek düğün evine götürürler. Gerçeğin farkına varan Fıtnat, kendini Ali Bey'e teslim etmez. Aralarındaki tartışma esnasında Ali Bey, Fıtnat'ın boğazından kopan ve elinde kalan muskayı açıp okuduğunda onun öz kızı olduğunu öğrenir. Ali Bey telaşla Fıtnat'ın odasına geri döndüğünde vakit çok geçtir, genç kız bir çakıyla intihar etmiştir. Bu arada Talat da gelir. O da sevgilisini kanlar içinde görünce dayanamaz ve ölür. Şuur kaybı geçiren Ali Bey de sadece altı ay yaşar.

Romanın Şahıs Kadrosu

1) TAL’AT BEY: Annesi Saliha Hanım , babası ise Rifat Bey’dir. Babasını 6 - 7 yaşlarında iken kaybetmiştir. 18 -19 yaşlarında, henüz sakalları çıkmamış bir gençtir. Bir hükümet dairesinde görev yapmaktadır. Terbiyeli ve çok kibar bir kişiliği vardır. Daima güler yüzlü biri olan Tal’at Bey’in huyları arasında kibir, kıskançlık, çapkınlık ve hovardalık yoktur. Arkadaşları ve dostları tarafından da çok sevilen bir kişidir.

2) FİTNAT HANIM: Babası roman başlarında bilinmemekle birlikte sonradan ortaya çıktığına göre Ali Bey’dir. Annesi ise Hacı Baba'nın evlendiği ve daha sonra ölen dul kadın Zekiye Hanım’dır. Fiziki yapısı ince bir bedene sahip olan Fitnat, orta boylu, gözleri ve kaşları kapkara, beline kadar uzanan saçları olan bembeyaz tenli, burnu düzgün, küçük ağızlı, güzel bir kızdır. Ve 15 yaşındadır. Yumuşak huylu ve nezaketli birisi olan Fitnat Hanım öfke ve kızgınlık gibi kavramları bilmeyen bir kızdır. 7 yıl boyunca sokak kapısından dışarı çıkmamış ( ara sıra pencereye çıkan ) evde dikiş diken, nakış işleyen ve çok güzel ahlakı olan bir kızdır.

3) SALİHA HANIM: 50- 55 yaşlarında, Talat Bey’in annesidir. 13 sene önce dul kalmıştır. İleri görüşlü olan Saliha Hanım okuma yazma bilmektedir. Talat Bey’den başka bir yakını yoktur.

 4) HACI BABA: Gerçek adı Mustafa’dır. İstanbul - Beyazıt civarında tütün satmaktadır. Kısa boylu, şişman, 60 yaşını aşmış, beyaz sakallıdır. Sinirli, açıkgöz ve titiz bir insandır. Eşini kaybetmiştir.

5) EMİNE KADIN: Hacı Baba'nın analığıdır. Çerkez soyundan 70 yaşını aşmış bir ihtiyardır. Saçı bembeyaz, ağzında bir tek dişi olmayan, burnu ağzını kapamış ve zayıftır. Pek çok masal bilen, cinlerden, cadılardan bahseden, önüne gelen herkese masal anlatan bir ihtiyardır. Bu kadının görevi yemek yapmak ve Hacı Baba'nın odasını toplamaktır.

6) ŞERİFE KADIN: Fitnat Hanım’ın dikiş, nakış hocasıdır.

7) ALİ BEY: Fitnat Hanım’ın babasıdır. 40 - 45 yaşlarında Üsküdar - Toptaş’taki büyük konağın sahibidir. Öfkeli, inatçı ve titiz bir insandır. 15 - 16 yıl önce eski eşini ( Fitnat Hanım’ın annesi) kaybetmiştir.

8) RAGİBE HANIM: Talat Bey’in kılığa girmiş halidir. Fitnat'ı görebilmek için kılık değiştirerek kendisini Ragibe Hanım yani Talat'ın kız kardeşi olarak tanıtır.

9) AYŞE KADIN: Arap olan ve fazla yaşlı olmayan evin dadısıdır. Küçük yaşta iken kaçırılmış ve hizmetçi olarak satılmıştır. 20 yıldan beri Saliha Hanım’ın evindedir.

10) GÜLİZAR: RİFAT Bey’in gençliğinde cariyedir. Rifat Bey ile Saliha Hanım evlenmeden önce mektuplarını taşıyan 11 yaşında bir kızdır.

11) KAMİLE: Rifat Bey’in annesidir. Akıllı ve çok güzel bir bayandır.

12) RİFAT BEY’İN BABASI: Kumarbaz, sarhoş, hayırsız, savurgan bir insandır.

KAYNAK: TAAŞŞUK-I TALAT VE FITNAT ROMANININ İNCELENMESİ, Graduate Student, Eskisehir Osmangazi University,